“Het ergste moet nog komen!”

                                                                   

Zalig zijn de sterksten zonder moraal

“You ain’t seen northing yet”, sprak een belangrijk man van een belangrijke Europese denktank in de uitzending van Nieuwsuur en bleef daar onbewogen bij. Ook de interviewende Twan Huys bleef er onaangedaan bij. Als de man verteld had dat we een natte zomer zouden krijgen, hadden we waarschijnlijk meer van Twan’s emoties kunnen zien. De boodschap van de belangrijke man van de belangrijke Europese denktank was dat hun onderzoek liet zien dat het ‘populisme’ nog steeds groeiend was en voor talrijke verrassingen zou kunnen zorgen. Dat moet koren op de molen van Alexander Pechtold zijn geweest. In een paginagrote advertentie laat hij vanmorgen weten dat Nederland op D’66 kan rekenen in de strijd tegen het ‘populisme’. Dat is precies de verkeerde reactie.

Met ‘populisme’ wordt de onvrede bedoeld die gekanaliseerd wordt door partijen die de bestaande orde willen veranderen en hun populariteit danken aan de onverbloemde wijze waarop ze dat agenderen. In Nederland is het vooral D’66 dat de strijd tegen het ‘populisme’ aanbindt. Niet mijn D’66 . Met heimwee denk ik terug aan de tijd dat de partij onder leiding van mensen als Hans van Mierlo en Anneke Goudsmit de bestaande orde wilden veranderen. Als het ze gelukt zou zijn, zouden we in een iets ander en democratischer Nederland leven. Pechtold nam de partij na een historisch dieptepunt over, goot bleekwater over alle mooie principes en vormde de partij om tot een ledenclub van politiek correct Nederland.

“Wordt lid, Juist nu!” tettert de advertentie: “Om Nederland te beschermen tegen de populisten en tegen andere partijen die in hun kielzog meelopen”. Daarmee kiest D’66 voor de polarisatie die de partij anderen verwijt. De als ‘populistisch’ aangeduide partijen maken de onvrede zichtbaar. Ook D’66 zou iets met die onvrede moeten doen. Maar onder leiding van de zelfingenomen voorman wenst de partij de onvrede te negeren, want naar ‘tokkies’ hoef je niet te luisteren. Precies daar zit de vergissing. Ook voor D’66 zal het ergste nog moeten komen.

De bestaande onvrede over de gang van zaken en de twijfel over de koers bestaat ook onder veel mensen met een goede opleiding en een goede baan. Ook hun geluid wordt langzaam maar zeker sterker. Ze weten het beter te verwoorden dan de vaak in ongeremde volkse uitspraken gedaan wordt, maar het komt vaak op hetzelfde neer. Het zijn de gewetensvolle mensen die zich zorgen maken over de grote verdeeldheid op veel terreinen en zien waar het spaak loopt.

Van Christopher Lasch werd kort na zijn dood in 1994 zijn laatste boek “The Revolt of the Elites and the Betrayal of Democracy”, gepubliceerd. Lasch, die eerder bekend werd van zijn boek: “The culture of Narcissism” (1974), verdient herlezing omdat zijn onvrede als een vroeg signaal gezien kan worden voor wat nu breder gevoeld wordt. De neo-liberale en neo-kapitalistische cultuur sinds het Reagan/Thatcher-tijdperk heeft een samenleving van concurrerende individuen geschapen. De samenleving is er een geworden van de ‘suvival of the fittest’ en de strijd om zo goed mogelijk te overleven haalt bepaald niet het beste in mensen naar boven. The Revolt of the Elites and the Betrayal of Democracy, kan gelezen worden als een voorspelling van de opkomst van het huidige D’66 als een van de partijen van een elite die vanuit de eigen belangen een stempel op de samenleving wil drukken en op narcistische wijze haar tegenstrevers veroordeelt.

Groepen vallen uit elkaar als de leiding niet meer wordt vertrouwd. Zo gaat het ook met samenlevingen. Gewetensvolle mensen dienen een motie van wantrouwen in en willen niet dat het op dezelfde manier verder gaat. De problemen die zichtbaar zijn bij de Engelse Conservatieven en de Labour partij zullen ook bij partijen in Nederland en andere Europese landen zichtbaar worden. “We ain’t seen nothing yet!”