De VVD is in hoge mate medeschuldig aan het integratiedebacle

                                                                    

Dat de integratie van migranten slecht verloopt is geen omstreden onderwerp meer. De vraag echter wat daar al dan niet aan kan worden gedaan is een bron van discussie en tegenstellingen.

Veelal wordt de gebrekkig verlopende integratie geweten aan het veel te tolerante links dat meer in discriminatie en mensenrechten geïnteresseerd lijkt te zijn dan in integratie. Links steunt ook regelmatig de beschuldiging van islamofobie of van fascisme als het om islamcritici gaat die naar de islam wijzen als belemmering van integratie. Links kiest verder als regel voor het sociaal-economische model om achterstand van migranten te verklaren. Links bestrijdt ook islamcritici die de islam als belemmering zien voor integratie. Alle discussie leidt tot een zwalkend integratiebeleid en het is niet juist om daar alleen links de schuld voor in de schoenen te schuiven.

Van de VVD mag je zijn wie je bent

Vanuit haar liberale principes verkondigt de VVD, kort samengevat, dat iedereen mag zijn wie hij wil zijn, behoudens de grenzen van de wet. In feite betekent dat de acceptatie van de multiculturele samenleving en van diversiteit. De standpuntverklaring van de VVD begint met: “De VVD denkt en werkt vanuit het liberalisme. Dat betekent dat wij een samenleving willen waarin mensen zo veel mogelijk vrijheid hebben.” En, “Deze vrijheid komt ieder mens toe, zonder enige discriminatie. De vrijheid moet zo groot mogelijk zijn. Er zijn wel grenzen aan persoonlijke vrijheid. De vrijheid van de een mag de vrijheid van de ander niet belemmeren. En we moeten oog hebben voor de belangen van toekomstige generaties.” De vrijheid bij de VVD staat niet op zichzelf: “DeVVD heeft vijf liberale kernwaarden: vrijheid, verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid, sociale rechtvaardigheid en de gelijkwaardigheid van alle mensen.” Die waarden worden niet meer fundamenteel verdedigd. Het dominante profiel van de VVD is niet vrijheid, maar geld en graaien.

Liberale principes zijn gedateerd

Liberale principes zijn in een andere tijd ontstaan dan de onze. De samenleving waarin ze geldigheid hebben gekregen en ook door andere partijen werden gedragen, is verdwenen. Met name door de individualisering en het najagen van het eigen geluk is er een andere samenleving ontstaan waarin de samenhang van vrijheid met andere liberale waarden - verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid, sociale rechtvaardigheid en de gelijkwaardigheid van alle mensen- is verwaterd. De met rechten omklede vrijheid -vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van vereniging- wordt vaker geclaimd en verdedigd dan de bijbehorende verantwoordelijkheid. Over ‘verantwoordelijkheid’, zegt de VVD: “Een mens moet de gevolgen van zijn daden zelf dragen”. Al weer een verwaterd principe in een samenleving waarin de consequenties van keuzes steeds minder aanvaard worden. Ongeveer iedere minderheidsgroep beroept zich op de rechten die vrijheid bieden en laat zich nauwelijks aanspreken op verantwoordelijkheid. Ze willen allemaal Nederland ‘beter maken’ door het land meer op hen te laten lijken en aan hun wensen en behoeften te laten voldoen. Verdraagzaamheid is daarbij een schaars goed geworden. Wat niet op hen lijkt deugt niet. Liberale principes functioneren in een samenleving waarin de onderlinge samenhang door het delen van dezelfde waarden en normen voldoende sterk is. Wanneer dat niet het geval is, worden die waarden en normen opportunistisch misbruikt en leidt dat tot verdere verdeeldheid. Vooral als handhaving uit het oogpunt van kosten verwaarloosd wordt.

Stapje terug

‘Een mens moet de gevolgen van zijn daden zelf dragen’ is een belangrijk uitgangspunt van de VVD. Dit beginsel lag ten grondslag aan de keuze om vluchtelingen zelf verantwoordelijk te maken voor hun inburgering. Het mislukte. Een van de redenen was de wildgroei van taalscholen. Tolken begonnen bijvoorbeeld taalscholen met de reclame dat vluchtelingen beter naar taalscholen van geloofsgenoten konden gaan. Nu wordt er een stapje terug gedaan en komt het taalonderwijs vanaf 2020 weer onder de hoede van gemeenten. Kennelijk zijn er toch grenzen aan het najagen van het eigen geluk. Die grenzen worden nauwelijks meer benoemd, laat staan gehandhaafd. Als motief voor de beleidswijziging wordt genoemd dat vluchtelingen nog niet in staat zijn om in vrijheid de juiste keuzes te maken.

Laissez faire, laissez passer

Het aan de markt overlaten van de taallessen paste in de economische opvattingen van de VVD. Dat het niet zou lukken was te voorzien. Het ondernemen in de huidige samenleving staat in het teken van geld verdienen. De liberale beginselen die ten grondslag liggen aan de vrije markt, spelen steeds minder een rol. Hetzelfde geldt voor het opeisen van minderheidsrechten. Het najagen van het eigen geluk wordt niet meer gedempt door vanzelfsprekende normen en waarden. Het omgekeerde is het geval. Minderheden nemen geen verantwoordelijkheid voor de eigen keuzen en de daar aan verbonden consequenties, maar stellen de samenleving verantwoordelijk voor die consequenties. De VVD kan worden verweten dat ze trouw blijft aan uitgangspunten die zonder grondige verdediging niet meer werken omdat de samenleving is veranderd. Alleen al de omvangrijke aanwezigheid van islam-aanhangers stelt nieuwe vragen over hoe omgegaan moet worden met een begrip als ‘vrijheid’. De VVD is daar te laks in alsof ze denkt dat haar uitgangspunten nog voldoende waarde hebben in de huidige samenleving en het wel goed zal komen. Er zitten wel scheurtjes in dat beleid. Minister Blok en fractievoorzitter Dijkhoff lieten zien dat er ook andere gedachten leven, maar zij werden teruggefloten door de oppositie en lieten dat gebeuren.

Liberaal reveil

De liberale beginselen hebben het Westen gevormd. De verwatering van die beginselen zijn de belangrijkste bron voor de politieke onvrede die in de samenleving aanwezig is. Rechten zonder plichten wordt niet geaccepteerd. Het gebrek aan integratie wordt niet geduld. Op dit ogenblik is dat het meest zichtbaar in Denemarken waar met harde hand de grenzen worden aangegeven en verblijf, zonder de daar levende waarden en normen te aanvaarden, wordt ontmoedigd. Als je de liberale samenleving wilt verdedigen, is er geen andere keuze. Anders laat je anderen met een eigen agenda de koers bepalen. Als de VVD haar verkiezingsprogramma voor 2022 gaat schrijven, zou een eigen invulling van het Deense beleid leidend moeten zijn. Geen tolerantie voor intoleranten, geen naturalisatie zonder herkenbaar onderschrijven van liberale waarden, geen keuzes zonder de consequenties daarvan te aanvaarden en een economisch beleid waarin de vrijheid van een ondernemer niet verder gaat dan liberale waarden toestaan. Vrijheid moet verdiend worden, ook door de islam. Handhaving moet grote prioriteit krijgen.

De uitspraken van minister Stef Blok passen in een patroon

Op een besloten conferentie sprak minister Blok vrijuit over zijn denkbeelden met betrekking tot de multiculturele samenleving en de grenzen daarvan. Iemand heeft daar een opname van gemaakt  en openbaar gemaakt. Deining alom. In een geconditioneerde reflex verwierp links Nederland zijn uitspraken en vond dat Blok zich moest schamen. Eerder vroeg fractievoorzitter Dijkhoff zich al af of oorlogsvluchtelingen niet moeten worden teruggestuurd zodra het land weer veilig is. Geen ophef. Trump liet bij zijn bezoek aan Europa weten dat het  met de omarming van de multiculturele samenleving haar toekomst op het spel zette. Ophef alom. Ondertussen hebben al aardig wat Europese landen zich afgekeerd van het Europese verwelkomingsbeleid van vluchtelingen. Dat begon bij de Visegradlanden, Oostenrijk kiest min of meer hun zijde. Italië is de toestroom van vluchtelingen zat, Denemarken zet in op een straf integratiebeleid, Engeland wil grip krijgen op de stroom van migranten, Franse intellectuelen maken zich zorgen om de islam, Nederland heeft Wilders en gisteren vroeg Martin Sommer zich in de Volkskrant af of gezien de bestaande situatie mensenrechten nog wel van deze tijd zijn en ziet dat ze door velen als bedreiging worden gezien.

Zien we een kantelmoment?

Trump heeft zijn waarschuwing niet teruggenomen. Dat hoeft hij ook niet. Hij kan er niet toe gedwongen worden. Stef Blok kan wel gedwongen worden en kwam dan ook ijlings terug op zijn uitspraken. Ze waren slechts bedoeld als prikkelende statements in een interne discussie en achteraf niet zo verstandig, zei hij. Erg geloofwaardig is dat niet en het parlement zal hem daarover wel de oren willen wassen, Pechtold voorop. Dat een minister van een regering waarvan D’66 onderdeel is, zoiets zegt, is een zeer ernstige inbreuk op het door D’66 voorgestane beleid. En daar zit een probleem. Net als GroenLinks vindt D’66 niet dat onze genetische uitrusting problemen heeft met vreemdelingen, zoals Blok zei. Beter dan Suriname noemen (politiek onhandig) had Blok kunnen verwijzen naar het voormalige Joegoslavië dat langs etnische en religieuze lijnen uit elkaar is gevallen.

Rechts Nederland is voor realisme en links Nederland kiest voor wensbeleid, om maar eens wat te generaliseren. Gedachten als die van Blok leven breed in de samenleving. Velen maken zich zorgen om de problematiek van het multiculturalisme en de islam. In de projectie van de huidige situatie naar de toekomst wordt een exponentiële toename van de problemen verwacht. Trump benoemde ze. Links Nederland ziet de problemen ook wel, maar tilt er niet al te zwaar aan. De instroom van migranten is het probleem niet, zegt men bij links. Het probleem ligt bij de ontvangende samenleving. Minister Blok is nu een onderdeel van geworden van al die mensen die vinden dat het niet erger moet worden dan het nu al is. Met het klimaat beleid is dat gelukt. De discussie over de integratie- en migratieproblematiek is vooralsnog echter een oneindige. Als rechts op dat terrein wat zegt of oppert, slaat links terug. De polarisatie houdt de samenleving gevangen in politiek correct wensdenken waarbij de bevolking van de ontvangende samenleving genetisch moet worden geherprogrammeerd zodat ze lief en tolerant wordt ten opzichte van vreemdelingen en de portemonnee trekken. Het Zweedse model.

Naar verwachting zal echter ook in Nederland de zaak gaan kantelen. De uitspraken van Blok en Dijkhoff vormen signalen dat in de politiek het realisme groeit en links zal niet nog jaren kunnen volhouden dat realisme een bewijs van xenofobie en racisme is waarvan de samenleving moet genezen. Het Europese beleid ten aanzien van migratie is al gekanteld. Europese grenzen gaan dicht. Het Nederlandse regeringsbeleid tendeert naar de opvatting dat hooguit twintig procent van alle vluchtelingen dat ook werkelijk is. Het migratiebeleid is gekanteld, het integratiebeleid nog niet.

In een ander blog verwees ik naar de situatie in Polen. Voor de eerste wereldoorlog was in Polen nog slechts 68 procent autochtoon Pools. Rusland, Hongarije en Pruissen begonnen in de door hen bezette gebieden integratiebeleid waar vooral allochtonen zich tegen verzetten. Het integratieprobleem is allesbehalve nieuw in Europa.

Het kan geen jaren meer duren voor de uitspraken van de Rotterdamse Burgemeester Aboutaleb beleid worden. Als het je hier niet bevalt, als je niet mee wil doen, rot je maar op. Maar daarvoor zullen we ons eerst nog moeten bezinnen op mensenrechten, zoals Martin Sommer aanbeveelt. Universele mensenrechten (en vluchtelingenrechten) hebben een lokale uitleg nodig omdat ze anders grenzeloos zijn.