Jerry Afriyie: ‘Nederland is helemaal niet vol

foto: Jaap Scheeren

’

Wie is die Afriyie eigenlijk? Volkskrantverslaggever Julien Althuisius ging een paar dagen met hem op stap en schreef een kritiekloze reportage waarin Afriyie voortdurend aan het woord is en ongehinderd zijn zelfpromotie kan ventileren.

Het artikel opent met een paginagroot portret van Afriyie. Het is geen ontspannen blik die de fotograaf heeft vastgelegd. De ogen stralen behoedzaamheid uit. De mond is een raadsel. Wat vertelt die? Is het rancune, ontevredenheid, gekwetstheid of zelfs wreedheid? De wangspieren ondersteunen de stand van de mond en versterken de uitdrukking ervan.

Lijdzaam ondergaat hij bij een demonstratie in Eindhoven de hoon van pro-pietdemonstranten die hem ook bekogelen met eieren, bierblikjes en bananen.

“Maar dit is voor veel zwarte mensen de dagelijkse realiteit. De reacties op de demonstraties bewijzen de noodzaak van de demonstraties. Iedereen heeft dat nu kunnen zien.” Is het commentaar van Afriyie.

Afriyie’s commentaar is een fraai voorbeeld van een drogredenering. Hij maakt met zijn demonstraties tegen Zwarte Piet mensen boos en die boosheid gebruikt hij om te bewijzen (zie je wel) dat er terecht gedemonstreerd wordt tegen racisme. Terg een stier en als die je aanvalt zeg je dat het een onbetrouwbaar beest is die nodig naar het slachthuis moet.

Afryie neemt de verslaggever mee naar een bijeenkomst in Hoorn waar voornamelijk zwarte anti-pieten aanwezig zijn. Zijn verhaal dat hij het voor zijn kinderen doet die ooit waren uitgescholden voor ‘Zwarte Piet’, vult hij nu aan dat hij zelf als kind ook werd uitgescholden. Hij doet het niet zo zeer voor zijn eigen kinderen, maar vooral voor de kinderen in de Bijlmer die zich als niet volwaardig weggemoffeld voelen. “Als het ons nou lukt’, dacht Afriyie, “om Zwarte Piet uit te bannen, dan kan ik wel tegen zo’n jongen zeggen, kijk, geen excuses meer, nu moet je het zelf doen. Je kan je niet meer verschuilen”.

Was het maar zo simpel dat de verbanning van Zwarte Piet alles oplost. Die jongen uit de Bijlmer zal wel weer een ander excuus vinden. Het grootste probleem zit in de eigen cultuur en vandaar uit is men vanuit slachtoffergedrag voortdurend op zoek naar oorzaken buiten zichzelf. Maar de aanwezige politiechef prijst hem en zegt dat hij veel respect voor het werk van Afriyie heeft.

Het noemen van de Bijlmer is een voorbeeld van hoe de gewiekste Afriyie te werk gaat. Hij gebruikt de reportage voor zelfpromotie. Zo is hij altijd voor dialoog (behalve bij demonstraties dan), houdt hij militanten onder de duim en helpt jongeren in de Bijlmer. Het lijkt bijna op een sollicitatie of een verzoek om meer subsidie. De argeloze journalist Althuisius geeft hem bewonderend alle ruimte.

Om zijn verhaal kloppend te maken laat Afriyie in zijn presentatie zien dat het Sinterklaasfeest oorspronkelijk zonder pieten werd gevierd. Die werden er later als zwarte knecht aan toegevoegd. Ja zo kun je van Zwarte Piet het symbool maken van het koloniale slavernijverleden. De werkelijkheid is anders. Toen de katholieke kerk het oorspronkelijke heidense feest kerstende werd Sinterklaas de heilige man die slaven bevrijdde en een aantal van hen als helpers aanstelde. De bewijsbare onjuiste informatie die Afriyie zijn achterban voorhoudt is een vorm van kwaadaardige agitatie. Hij misleidt zijn achterban als een bekwaam manipulator.

Een paar dagen later is hij op bezoek bij een kleine middelbare school in West-Friesland. Hij kan praten als Brugman, maar daar pikken ze zijn verhaal niet. Een meisje vat het standpunt van de klas samen: “Als je hier komt, respecteer dan onze feestdagen of ga weg”. Achteraf verklaart hij aan de verslaggevers dat hij niet echt met ze in discussie wilde. Dat zou niet eerlijk zijn geweest. “Ik ben volwassen, zij zijn kinderen. Ik wilde alleen maar twijfel zaaien”, zo verklaart hij zijn nederlaag.

Met de verslaggever op weg naar huis, reizen ze door het weidse landschap van West-Friesland. Afriyie zegt daarover: “als ik schrijf, denk ik veel aan dit landschap. Zo zie ik Nederland. Ik zie potentie. Een leeg veld, wat gaan we er neerzetten? Ze zeggen wel eens dat het vol is. Maar kijk eens”.

Wat zou Afriyie daar neer willen zetten, vroeg ik me bij deze passage af. Nu gaat het eens niet over racisme, maar over leegte. Hij ziet geen landbouw of veeteelt, maar potentie. Nederland kan nog groeien in last en tal. Is het een nieuwe vorm om racisme te bestrijden en Nederland te verwijten dat ze eigenlijk geen mensen meer van buiten wil opnemen omdat Nederland vol is? Zijn uitspraak roept in ieder geval speculaties op omtrent zijn bedoelingen. Met Afrika op de springplank naar Europa, roept zijn overtuiging vragen op.

Natuurlijk is Nederland vol en dat al jaren. De sociale en fysieke infrastructuur loopt al jaren hijgend achter bij de groei van de bevolking. Nederland is een van de dichtst bevolkte landen ter wereld als er wordt gekeken naar het aantal inwoners per vierkante kilometer. Het kan nog wel voller volgens Afriyie. Een nieuw twistpunt is geboren, maar eerst nog Zwarte Piet volledig verbannen.

Ondertussen is de verslaggever volledig overtuigd geraakt van de redelijkheid van de man. Precies zoals hij wilde.

Blokkeerfriezen en rechtsfundamentalisme

Het gansche raderwerk staat stil, als de Friesche arm dat wil

Het gebruik van gezond verstand is een schaars goed aan het worden bij de toekenning van rechten. Gebruik van gezond verstand maakt je kwetsbaar voor rechtsfundamentalisten.

Als je een partijtje organiseert voor je jarige kind, nodig je niet de ergste pestkop van de klas uit. Je wilt dat het partijtje plezierig verloopt voor het jarige kind. Dat heet gezond verstand. Je creëert daarmee echter wel het risico dat de pestkop alsnog het feestje probeert te verstoren door pollen gras uit de voortuin tegen het raam te gooien. De volgende keer is het misschien verstandiger om de pestkop toch maar uit te nodigen om dat te voorkomen. Een manier om hem rechten te geven. Zo’n besluit komt niet voort uit gezond verstand maar uit de neiging om risico’s te vermijden. Daar ontstaat een nieuw risico uit. Vanwege de aanwezigheid van de pestkop zouden andere klasgenootjes de uitnodiging kunnen afwijzen.

Waanders, de burgemeester van Dokkum zou risicomijding als motief kunnen hebben gehad bij de toewijzing van de aanvraag voor een demonstratie. Beter een gelegaliseerde demonstratie dan een onvoorspelbare actie. Het is de vraag of het zo is gegaan. NTR en gemeente voeren samen de regie bij de Nationale intocht van Sinterklaas. Het is niet uit te sluiten dat in het door de NTR ontworpen scenario er al een plaats was ingeruimd voor een anti-piet-demonstratie. Die mogelijkheid is nog niet ter sprake gekomen, maar moet hoognodig worden onderzocht.

Sinds kort is bekend dat Waanders niet alleen de groep 'Kickoutzwartepiet' actief uitnodigde om aanwezig te zijn bij de intocht, maar ook de NVU als tegendemonstranten had uitgenodigd. Dat laatste deed ze wellicht om balans aan te willen brengen tussen voor en tegen. Om dat te doen ter gelegenheid van het kinderfeest dat de intocht van Sinterklaas is, wijst niet op gezond verstand. Of erger, ze verloor haar gezond verstand toen ze geconfronteerd werd met een situatie die ze in feite niet aan kon en die om capaciteiten boven haar niveau vroegen.

Op je familiefeestje ter gelegenheid van Sinterklaas nodig je geen anti-zwarte-piet-persoon en zijn tegenstrever uit. Maar Burgemeester Waanders, al dan niet geïnspireerd door de NTR, deed dat wel. Als een microsituatie wordt opgeschaald tot een landelijk niveau, veranderen de spelregels. Waanders had de demonstraten kunnen verwijzen naar de Dam. Een lawaaidemonstratie daar zou de pers ook wel gehaald hebben. Ze nodigde ze echter uit voor het feestje. Wat zouden de media of de woordvoerders van het anti-zwarte-piet-comité over haar hebben uitgestort als ze de demonstratie zou weigeren. Wat als de demonstranten via een kort geding hun demonstratierecht zouden willen afdwingen? De uitslag van zo’n kort geding staat niet bij voorbaat vast. Verre van dat. Rechters hebben nogal eens de neiging om fundamentele rechten zwaarder te wegen dan gezond verstand. Precies daar zit het probleem. Het gebruik van gezond verstand wordt lang niet altijd meer gedekt door rechtszekerheid.

Aan het gezond verstand van de demonstranten kan worden getwijfeld. Een feestje verstoren doe je niet vanuit je gezonde verstand. Bij de reacties op de blokkade vanuit minderheidswoordvoerders was ook al sprake van weinig gezond verstand. Een goed voorbeeld is NRC columniste Lamayae Aharouay, die vlak na de blokkade schreef:

 “Als de politie komt krijg je een hand. Er wordt wat gelachen en gepraat. Het blokkeren van de snelweg is strafbaar, maar niemand krijgt een boete of wordt aangehouden. Mission accomplished. Lekker naar huis, stamppot eten ofzo.” En ze eindigt met: “Je hebt anderen een fundamenteel recht ontnomen. Je bent ingegaan tegen alles wat Nederland tot Nederland maakt. Je spuugde op de wet. Er wordt nog net niet voor je geklapt, Dat heet wit privilege.”

Zij en veel anderen ontwikkelden op deze wijze manipulatieve druk op het Openbaar Ministerie om tot vervolging over te gaan. Aharouay ging voor in het fundamentaliseren van rechten zonder ook maar de vraag te stellen of het in dit geval nou zo verstandig was om die rechten uit te oefenen. Ze deed het om opportunistische redenen, net als de andere woordvoerders. Toen vorige week uit rechtsfundamentalisme een eveneens provocerende demonstratie van Pediga bij een moskee was toegestaan, moest de politie de demonstranten in veiligheid brengen vanwege de agressie van een woedende menigte. De woordvoerders van minderheden bleven nagenoeg stil. Geen verdediging van het fundamenteel recht voor deze demonstranten. Dan gaat het dus om een selectieve verontwaardiging bij de toepassing van (demonstratie)rechten.

Er kan een rechtstreeks verband worden gelegd tussen het fundamentalistisch toepassing van rechten en de actie van de snelwegblokkeerders. Hun actie dient te worden gezien als een burgerlijke ongehoorzaamheid tegen het kiezen voor rechtsfundamentalisme boven gezond verstand. Dat is een maatschappelijk signaal.

De rechters die binnenkort een beslissing moeten nemen over de strafbaarheid van de blokkeerders, zouden er goed aan doen om niet alleen naar de overtreding als zodanig te kijken. De brede context van de overtreding is in dit geval van groter gewicht dan de overtreding zelf. Vanuit gezond verstand is een voorwaardelijke veroordeling de meest in aanmerking komende oplossing. Een salomonsoordeel. Maar daar zullen Lamayae Aharouay en haar geestverwanten het wel niet mee eens zijn.

Laten we de burgemeester van Zaanstad, waar na lang soebatten door de NTR de volgende intocht plaatsvindt, het allerbeste en veel gezond verstand toewensen.