 |
| De twee gezichten van Erdogan |
Vorige week gaf het
Amerikaanse Congres documenten vrij waaruit bleek dat de Saoedische overheid op
zijn minst informeel was betrokken bij het faciliteren van de vliegtuigkapers
die het drama van ‘nine-eleven’ veroorzaakten. Er was weinig ophef over dat
onderwerp in de media. Het wahabitische Saoedi-Arabië kan als regel op een
respectvolle bejegening van de media rekenen. Het verbaast me ook iedere keer weer hoe dat
land Amerika voor zijn karretje weet te spannen en de kooltjes uit het vuur
laat halen. De Saoedische strijd tegen het ketterse Iran en de ketterse sjiieten
elders ontwrichten het Midden-Oosten al voor langere tijd. De Saoedische steun
aan het agressieve salafisme zorgt overal in de wereld voor onrust. Saoedi-Arabië
lijkt een nieuwe partner te hebben gevonden in het Turkije van Erdogan.
De ontwikkelingen in Turkije kunnen worden begrepen vanuit
de missie van Erdogan om het land in soennitische zin islamitischer te maken.
Alles wat hem daarbij in de weg staat moet worden uitgeschakeld. De na de coupe
in gang gezette zuiveringen richten zich met name op de aanhangers van de
Gülen-beweging die een gematigde en piëtistische islam voorstaat.
In de koran is terug te vinden dat ‘wanorde’ als de grootste
vijand van de islam wordt gezien. Met ‘wanorde’ wordt iedere uiting bedoeld die
niet in de lijn is met de officiële versie van de islam en met het regime dat
daar uitvoering aan geeft. Saoedi-Arabië is een goed voorbeeld van de wijze
waarop ‘wanorde’ wordt bestreden. Volgens de officiële islamitische leer dienen
mensen die schuldig zijn aan het veroorzaken van wanorde gedood te worden. Dat
is ook precies waar Erdogan nu naar lijkt te streven met zijn voornemen om de islamitische
doodstraf weer in te voeren.
Er is meer dat wijst op nauwere samenwerking met
Saoedi-Arabië. Naast de interne zuiveringen lijkt ook het buitenlandbeleid van
Turkije steeds meer op dat van Saoedi-Arabië. Dezelfde vijanden, alles wat niet
soennitisch is, en dezelfde vrienden. Turkije heeft een dubbelzinnige rol in de
omgang met IS en heeft lang de grenzen aan beide zijden opengelaten om mensen
die Syrië ontvluchtten een onbelemmerde toegang tot Europa te verschaffen.
De nauwere band tussen beide landen heeft niet alleen
geopolitieke redenen. Ook de verspreiding van de salafistische islam lijkt een
rol te spelen. De afwijzing van de piëtistische en puriteinse islam van de
Gülenbeweging staat een andere vorm van islamisering van Turkije voor dan het
meer politiek georiënteerde en intolerante salafisme. Erdogan lijkt voor deze
stroming te hebben gekozen.
De psychologische profielen die van Erdogan op de sociale
media te vinden zijn, sturen ons in een verkeerde richting. Het optreden van
Erdogan dient mede geïnterpreteerd te worden vanuit zijn sociaal culturele
omgeving die een sterk tribale inslag heeft. In de tribale cultuur is wie niet
voor je is, je vijand. In dit verband kan Erdogan het best gezien worden als de
stamleider van de Turken die een politieke islam voorstaan en weinig bezwaren
hebben tegen de invoering van de sharia.
Verwacht mag worden dat de laatste restanten van het
seculiere Turkije van Atatürk zullen verdwijnen en dat iedereen die niet tot de
‘stam’ van Erdogan behoort (zoals de Koerden en Alewieten al overkwam) gedegradeerd
zal worden tot tweederangsburger die het verdient gediscrimineerd te worden. De
echo daarvan is ook in Nederland zichtbaar geworden. Er is door Erdogan-aanhangers
opgeroepen om Turken die voor Gülen zijn economisch te boycotten en sociaal te
isoleren. Erdogan-Turken die hier een bestaan genieten op basis van het beleid
van culturele diversiteit beroepen zich wel op rechten, maar negeren de
plichten. Geen tolerantie voor ‘onder-Turken’.
Na het Marokkaanse drama lijkt zich nu ook een Turks drama
te ontwikkelen. SP-kamerlid Ulenbelt heeft er duidelijk genoeg van. “Als je
Erdogan top vindt, Turkije je ‘vaderland’ is, je hier rotzooi schopt, dan
vertrek je of we zetten je uit”. Dat laatste is makkelijker gezegd dan gedaan,
maar zijn uitspraak vormt wel een bewijs dat de stemming in Nederland aan het
veranderen is. Zelfs de Volkskrant schetste vanochtend (pagina 6-7) een beeld van in Nederlands wonende Turken die na gastarbeiders eigenlijk gastprofiteurs zijn geworden omdat ze behalve met de sociale voorzieningen, helemaal niets met
Nederland hebben.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten